fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//Morf/MorfVornPers3>


Persoonlijke voornaamwoord


η προσωπική αντωνυμία

De persoonlijke voornaamwoorden worden gebruikt om te verwijzen naar de spreker, de aangesprokene of naar de persoon of zaak waarover wordt gesproken.

De persoonlijke voornaamwoorden in het Nederlands zijn:
ik, mij, wij, ons, jij, jou, u, gij, jullie, hij, zij, haar, het, zij.

De Griekse persoonlijke voornaamwoorden zijn:
εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί.

Net als in het Nederlands worden de Griekse persoonlijke voornaamwoorden onderscheiden in sterke en zwakke persoonlijke voornaamwoorden.

      sterk zwak
1e persoon ev nom εγώ ik  
    gen εμένα mij μου me
    acc εμένα mij με me
  mv nom εμείς    
    gen εμάς ons μας ons
    acc εμάς ons μας ons
           
2e persoon ev nom εσύ jij  
    gen εσένα jou σου je
    acc εσένα jou σε je
  mv nom εσείς jullie, u  
    gen εσάς jullie, u σας jullie, u
    acc εσάς jullie, u σας jullie, u
           
3e persoon ev nom αυτός hij, zij, het τος hij
    gen αυτού hem, haar του, της, του 'm, d'r, 't
    acc αυτό hem, haar τον, τη(ν), το 'm, d'r, 't
  mv nom αυτοί/-ές/-ά zij τοι ze
    gen αυτών hen, hun τους ze
    acc αυτούς/-ές/-ά hen τους, τις/τες, τα ze
             

Sterke persoonlijke voornaamwoorden

In het Grieks wordt de tweede persoon meervoud εσείς (jullie) ook gebruikt als beleefdheidsvorm: u. Net als in het Nederlands kan men deze beleefdheidsvorm zowel gebruiken voor één persoon als voor meerdere personen.

Formeel ontbreekt de derde persoon van het sterke persoonlijke voornaamwoord in het Grieks. Αυτόςis in feite een aanwijzend voornaamwoord.
Ook het aanwijzend voornaamwoord εκείνος wordt als sterk persoonlijk voornaamwoord gebruikt: hij daar. In de spreektaal worden dan de volgende klemtoonvarianten voor de genitivus aangetroffen:
εκεινού i.p.v. εκείνου, εκεινήςi.p.v. εκείνης, εκεινώνi.p.v. εκείνων.

Als de eerste of de tweede persoon enkel- of meervoud voorafgegaan wordt door één van de vier meest gebruikelijke voorzetsels σε, με, από, για valt de onbeklemtoonde beginlettergreep ε weg. Bijvoorbeeld: σε μένα, με σένα, από σας, για μας.

In de standaarduitdrukking ξέρω 'γώ (weet ik veel!) verdwijnt de eerste onbeklemtoonde lettergreep van εγώ door klinkerdeletie.

Het persoonlijk voornaamwoord kan nog meer nadruk krijgen door daar nog de zwakke vorm aan toe te voegen.

εμένα μου γράφει κάθε μέρα.
εμένα δε με ξέρει καλά.
míj schrijft hij elke dag.
míj kent hij niet goed.

 

Zwakke persoonlijke voornaamwoorden

De zwakke vorm van de derde persoon van het persoonlijk voornaamwoord treft men alleen aan in de volgende vaste combinaties:
(1) να τος, να τη, να το, να τοι, να τες, να τα(daar heb je 'm al, daar heb je d'r al, etc.)
(2) πού 'ν 'τος; πού 'ν 'τη; enz. (waar is-ie dan? waar is ze dan? etc.)
In deze twee constructies volgt heel vaak nog een herhaald onderwerp: να τος ο Γιώργος ( daar heb je Giorgos al), πού 'ν 'τος ο Γεώργος(waar is Giorgos dan).

De accusativus vrouwelijk meervoud van de derde persoon is in bijna alle gevallen τις. Τεςkan worden gebruikt na een deelwoord: κλείνοντάς τες... (verwijzend bijv. naar τις πόρτες, de deuren: ze sluitend ...), maar κλείνοντάς τις... is even normaal. Τεςwordt soms ook gebruikt na de gebiedende wijs: ακού τες(moet je ze horen), maar de vorm τιςis na de gebiedende wijs even normaal, zo niet normaler: αγοράσέ τις(koop ze), πάρτε τις(pak ze).

De slot-νwordt in de accusativus enkelvoud van de mannelijke vorm altijd uitgesproken en geschreven.
De accusativus enkelvoud van het vrouwelijk volgt voor het handhaven dan wel wegvallen van de slot-ν dezelfde regels als het bepaald lidwoord.

Nb.
De genitivus van het persoonlijk voornaamwoord wordt ook gebruikt als bezittelijk voornaamwoord.
Voor het meewerkend voorwerp in een zin wordt echter dezelfde vorm gebruikt.
Er kan dus onduidelijkheid ontstaan als een zin beide interpretaties toestaat. In dat geval krijgt het meewerkend voorwerp een accent:

ο αέρας μού τρυπάει τα κόκκαλα. de wind doet mijn botten rammelen (figuurlijk).

Het zwakke persoonlijk voornaamwoord kan ook een accent krijgen als in een zin zowel het meewerkend voorwerp als het lijdend voorwerp in de vorm van een zwak persoonlijk voornaamwoord worden gebruikt:

 

φέρε μού το. breng het me.

Maar:

φέρ' μου το. breng het me.

 

 


Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 
  
 

Semantiek:
Betekenisleer

l

Syntaxis:
Zinsleer

l

Morfologie:
Woordleer

l

Alfabet

l

Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.

1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau

1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht