fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//Fono/Fono2>


Fonologie

η φωνολογία

Er is geen één-op-één relatie tussen de vierentwintig letters van het Griekse alfabet (7 klinkers en 24 medeklinkers) en de diverse klanken die ze weergeven. De belangrijkste reden hiervoor is dat het Grieks een historische spelling hanteert. Ondanks het feit dat de uitspraak door de eeuwen heen sterk is veranderd, worden de meeste worden grotendeels nog zo geschreven als vroeger.

Doordat er in Griekenland tot voor kort twee vormen van de Griekse taal gangbaar waren, de spreektaal (dimotiki) en de puristentaal (katharevousa), is het fonologische en morfologische systeem van het Grieks niet altijd consistent: zo tref je naast elkaar εφτά en επτά (zeven), οχτώ en οκτώ (acht) en εννιά en εννέα (negen) aan.
Nu de taalstrijd beëindigd is en de dimotiki de officiële taal van de Republiek Griekenland is geworden, slijt langzamerhand de overgevoeligheid voor dit soort variaties in uitspraak en woordvorming.
In de praktijk is het zo dat de spreektaal doorspekt is met katharevousa-vormen. Wanneer dus het begrip 'katharevousa' of 'geleerde taal' wordt gebruikt, betekent dat nog niet dat er sprake is van een ongebruikelijke uitspraak of woordvorming.

In de klankleer (fonologie) spreekt men van fonemen, klankeenheden die ingedeeld en benoemd worden door hun plaats van articulatie door het spraakorgaan. Fonemen worden weergegeven in een speciaal fonetisch schrift, waarbij de aanduiding van het foneem tussen vierkante haken staat.
Nb. Er zijn veel meer fonemen dan letters in het (Griekse of Nederlandse) alfabet. Een letter kan in de ene situatie als het ene foneem en in een andere situatie als een ander foneem worden uitgesproken. Dit gebeurt meestal onder invloed van de omliggende letters.



Transliteratie


Transliteratie is de omzetting van het Griekse schrift naar Latijnse lettertekens.

Fonemen zijn symbolen waarmee de uitspraak wordt aangegeven.


kleine letter hoofd- letter naam naam fonetisch foneem uitspraak:speakericon geschreven trans- literatie zoals in trans- literatie
α Α άλφα [álfa] [a] tussen a en aa
Scan0001alfa
a 'Αννα Anna
β Β βήτα [víta] [v] als Franse v
Scan0001beta
v Καβάφης Kavafis
γ Γ γάμμα [γáma]

[γ]
[j]
[ŋ]

als Zuidnederlandse g
als [j] in het Franse maillot
als ng in tong

Scan0001gamma
g Γλυκάς Glykas
δ Δ δέλτα [ðélta] [ð] als Engelse th in  the
Scan0001delta
d Δημάδης Dimadis
ε Ε έψιλον [épsilon] [e] als e in pet
Scan0001epsilon
e Ελένη Eleni
ζ Ζ ζήτα [zíta] [z] als z in zacht
Scan0001zeta
z Ζαχαρίας Zacharias
η Η ήτα [íta] [i] als i in liter
Scan0001eta
i Σεφέρης Seferis
θ Θ θήτα [θíta] [θ] als Engelse th in thing
Scan0001theta
th Θωμάς Thomas
ι Ι ιότα [jóta] [i]

[j]

als i in liter

als j in jij

Scan0001iota
i Μίκης Mikis
κ Κ κάππα [kápa] [k]
[kj]

als k in kies

k met j-klank

Scan0001kappa
k Κάλβος Kalvos
λ Λ λάμβδα [lámbda] [l] als Franse 'dunne' l
Scan0001lambda
l Λευτέρης Lefteris
μ Μ μυ [mi] [m] als m in maat
Scan0001mu
m Μαρία Maria
ν Ν νυ [ni] [n] als n in niet
Scan0001nu
n Νίκη Niki
ξ Ξ ξι [ksi] [ks] als x in xylofoon
Scan0001ksi
x Αλέξης Alexis
ο Ο όμικρον [ómikron] [o] als o in lok
Scan0001omikron
o Κοζάνη Kozani
π Π πι [pi] [p] als p in poes
Scan0001pi
p Παλαμάς Palamas
ρ Ρ ρο [ro] [r] tongpunt-r
Scan0001rho
r Ρίτσος Ritsos
σ ς Σ σίγμα [síγma] [s]

[z]

als s in sis

als z in lezen

Scan0001sigma
s Συμεών Symeon
τ Τ ταυ [taf] [t] als t in taak
Scan0001tau
t Τρικούπης Trikoupis
υ Υ ύψιλον [ípsilon] [i]

[j]

als i in liter

als j in jij

Scan0001upsilon
y Βιζυηνός Vizyinos
φ Φ φι [fi] [f] als f in fiets
Scan0001fi
f Φανή Fani
χ Χ χι [xji] [x]
[xj]

als Duitse ach-laut

als Duitse ich-laut

Scan0001chi
ch Χατσής Chatzis
ψ Ψ ψι [psi] [ps] als ps in psalm
Scan0001psi
ps Ψυχάρης Psycharis
ω Ω ωμέγα [oméγa] [o] asl o in lok
Scan0001omega
o Ωρίων Orion

Lettercombinaties


Naast het alfabet kent het Grieks nog diverse klinker- en medeklinkercombinaties met een eigen uitspraak.

Uit het bovenstaande blijkt al dat diverse klinkers en klinkercombinaties dezelfde uitspraak hebben.

In combinatie met aangrenzende letters ondergaan diverse medeklinkers bij de uitspraak nog een kleine wijziging.

In het Grieks bestaan diverse klinkercombinaties die, in tegenstelling met het Nederlands, in principe zonder trema worden weergegeven.

Griekse woorden worden, indien zij uit meer dan één lettergreep bestaan, over het algemeen van een accent voorzien.


Leestekens


Het Grieks hanteert de komma en de punt op dezelfde wijze als het Nederlands. In het Grieks wordt het vraagteken geschreven als de Nederlandse puntkomma.
In plaats van de Nederlandse puntkomma, wordt de hoge punt gebruikt (·).
Klinkers kunnen net als in het Nederlands voorzien worden van een trema.
Wanneer de transliteratie  een combinatie van klinkers oplevert die in het Nederlands een tweeklank of klinkercombinatie vormen, maar die in het Grieks afzonderlijk worden uitgesproken, dan plaatst men een trema: Βέης Veïs, Φαλιέρος Faliëros.

Verder wordt de klemtoon aangegeven met een accent.

 

Behalve de hiervoor genoemde letters en leestekens wordt soms nog een ander letterteken aangetroffen, in één van de volgende vormen:

Scan0002ou

Dit letterteken dient gelezen te worden als ου.
Dit letterteken is een voorbeeld van een ligatuur.
Een ligatuur is een letterteken dat bestaat uit 2 aaneengeschreven letters.
Voorbeelden: in het Frans: œuf (ei) en bœuf (vlees), in het Noors: ærefrykt (eerbied). in het Nederlands de letter ij, de samengeschreven i en j.
De officiële drukletter voor de Griekse ου is:
Ou_ligature

Het letterteken wordt gevormd door de ο met daarbovenop de υ.
Deze ου stamt uit het Cyrillisch en het Latijn.

 

Een ander letterteken dat niet meer in het huidige Grieks voorkomt is de stigma. Dit letterteken wordt gebruikt voor het getal 6 en wordt dan in het moderne Grieks geschreven als στ.

 

De schrijfwijze van de woorden in het Grieks kan variëren.
- de uitspraak van letters die na elkaar uitgesproken moeten worden, leidt tot een wijziging in de uitspraak aan daarmee tot een wijziging in de schrijfwijze:
= bv. dissimilatie, slot-ν, klinkerdeletie
- de regels voor vervoeging en verbuiging leiden tot aanpassing aan de schrijfwijze:
= bv. toevoeging van een inwendig augment leidt ertoe dat geassimileerde letters gedissimileerd worden.

Dit laatste leidt tot de volgende gevallen:
- εκβράζω - εξέβρασα
- εισρέω - εισέρρυσα (nb toevoeging van een 2e ρ)
- εκτρέφω - εκέθρεψα
- παρεμβάλλω - παρενέβαλα
- συγκλίνω - συνέκλινα

 

 


  

Betekenis:
Semantiek

l

Zin:
Syntaxis

l

Woord:
Morfologie

l

Letter:
Alfabet

l

Klank:
Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.
1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau
1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht

Decimale codes voor speciale karakters:


foneem ALT-code
ŋ 331
ɲ 626
ɱ 625
ð 240
ɡ 609
bij actief Grieks font
en NumLock uit:
ΐ 0192
ΰ 0224

Deze symbolen kunnen als volgt op de PC gemaakt worden:
  • druk de ALT-toets in en houdt deze ingedrukt
  • typ op het numerieke toetsenbord de decimale code
  • laat de ALT-toets los.

De letters ΰ en ΐ kunnen op de PC ook als volgt gemaakt worden (aangenomen dat het Griekse font actief is):
  • druk de Shift-toets in, druk dan op de letter w en laat beide los
  • druk daarna op de letter y voor ΰ, op de letter i voor ΐ.

Om de uitspraak opnieuw vanaf het begin te beluisteren druk op:
  • refresh de pagina
  • Play.