◄**

▼*

►**

Verbuiging, naamvallen

η κλίση, η πτώση

Verbuigingen zijn de veranderingen die lidwoorden, bijvoeglijke, zelfstandige en voornaamwoorden ondergaan in vorm en uitgang.
Het gedeelte van het woord vóór de uitgang heet de stam.
De veranderingen worden bepaald door het geslacht, het getal en de naamval.

- getal (enkelvoud of meervoud) (in de spraakkunst spreekt men van getal om aan te geven of het over één of over meerdere eenheden gaat)

- geslacht (mannelijk, vrouwelijk of onzijdig)

- naamval.

De verbuiging is niet gelijk voor alle woorden die verbogen worden. Vaak zijn deze wel gelijk voor woorden met dezelfde uitgang of stam.
De diverse verbuigingen worden in detail besproken bij de lidwoorden, bijvoeglijke, zelfstandige en voornaamwoorden.

Het Grieks kent vijf naamvallen '):

- 1e naamval, nominativus, ονομαστική

- 2e naamval, genitivus, γενική

- 3e naamval, dativus, δοτική (alleen in archaïsche uitdrukkingen)

- 4e naamval, accusativus, αιτιατική

- 5e naamval, vocativus, κλητική.

Vooruitlopend op de behandeling in de Syntaxis:

De nominativus wordt (onder andere) gebruikt voor het onderwerp.

De genitivus wordt (onder andere) gebruikt waar het Nederlands een constructie met het voorzetsel 'van' gebruikt.

De dativus wordt, net als in het Nederlands, alleen nog in enkele oude uitdrukkingen gebruikt (bijvoorbeeld: met voorbedachten rade, ten gevolge van). De dativus werd oorspronkelijk ook gebruikt waar het Nederlands een meewerkend voorwerp gebruikt. Het Grieks gebruikt daar tegenwoordig de vormen van de genitivus voor of een constructie met σε. Dit leidt ertoe dat sommige leergangen stellen dat het meewerkend voorwerp in de γενική (genitivus) staat. Bovendien wordt dan over 4 in plaats van 5 naamvallen. Dit leidt echter tot ongewenste verwarring over naamgeving en nummering.
Wel zal in deze grammatica een afzonderlijke vermelding van de dativusvormen in principe achterwege blijven tenzij deze in het huidige Grieks nog worden gebezigd.

De accusativus wordt (onder andere) gebruikt voor het lijdend voorwerp.

De vocativus wordt gebruikt in situaties dat een persoon of zaak wordt aangesproken of (aan)geroepen.

Het Oudgrieks had ook nog een 6e naamval, de ablativus. Mocht het zo zijn dat hiervan nog sporen terug te vinden zijn in het Nieuwgrieks, dan zal daar in deze Grammatica in ieder geval geen aandacht aan worden besteed. Deze ablativus werd gebruikt voor bijwoordelijke bepalingen. Deze worden in de Dimotiki weergegeven met behulp van een voorzetsel.

Nb. In zeer uitzonderlijke gevallen wordt het meervoud vormgegeven door het Engelse meervoud. Een voorbeeld: το κομπιούτερ, τα κομπούτερς.

') In het Oudgrieks kwam nog eeen 6e naamval voor: de ablativus. Hiervan is geen spoor meer terug te vinden in het Nieuwgrieks, de dimotiki.
Het gebruik daarvan is geheel overgenomen door constructies met voorzetsels.