◄**

▼*

►**

▲***

Trappen van vergelijking

Het Grieks heeft drie trappen van vergelijking:
- de vergrotende trap (comparatief - ο συγκριτικός βαθμός)
- de overtreffende trap (superlatief - ο υπερθετικός βαθμός)
- de verheffende/absoluut overtreffende trap (elatief - ο απόλυτος υπερθετικός βαθμός).
In de context van vergelijkingen noemt men de basisvorm van het bijvoeglijk naamwoord: de stellende trap - ο θετικός βαθμός.

De vergrotende trap kan in het Grieks op twee manieren worden gevormd. De meest gebruikte manier is om het partikel πιο (meer) voor het bijvoeglijk naamwoord te plaatsen:

πιο ψηλός	hoger, langer	letterlijk	meer hoog, meer lang
πιο αδύνατος	magerder	letterlijk	meer mager
πιο πρόσφατος	recenter	letterlijk	meer recent

Daarnaast kan de vergrotende trap gevormd worden door -τερος, -τερη en -τερο achter de stam van het bijvoeglijk naamwoord te plaatsen.

Niet alle bijvoeglijke naamwoorden kennen een vergrotende, overtreffende of absoluut overtreffende trap.
Een werkwoord dat de trappen van vergelijking wel heeft, heet gradeerbaar.

Vergelijk bijvoorbeeld όμορφος (mooi) en πρόσφατος (recent). Ομορφότερος (mooier) bestaat wel, maar *προσφατότερος (recenter) bestaat niet. Er zijn helaas geen regels die kunnen verklaren waarom ομορφότερος door Griekse taalgebruikers als een correcte vorm wordt aangevoeld en waarom *προσφατότερος niet.

De vergrotende trap van alle paradigma's:

op
-ος, -η, -ο	όμορφος	πιο όμορφος	ομορφότερος	mooier
-ος, -α, -ο	παλιός	πιο παλιός	παλιότερος	ouder
-ός, -ιά, -ό	φτωχός	πιο φτωχός	φτωχότερος	armer
-ής, -ιά, -ί	σταχτής	πιο σταχτής	-	asgrauwer
-ής, -ής, -ές	ακριβής	πιο ακριβής	ακριβέστερος	preciezer
-ώδης, -ώδης, -ώδες	βλακώδης	πιο βλακώδης	-	idioter
-ης, -ης, -ες	επιμήκης	πιο επιμήκης	-	langwerpiger
-ης, -α, -ικό	τεμπέλης	πιο τεμπέλης	-	luier
-ύς, -ιά, -ύ	βαθύς	πιο βαθύς	βαθύτερος	dieper
-ύς, -εία -ύ	οξύς	πιο οξύς	οξύτερος	scherper
-ων, -ούσα, -ον	ενδιαφέρων	πιο ενδιαφέρων	-	interessanter
-ών,	παρών	πιο παρών	-	actueler
-ων, -ων, -ον	βασιλόφρων	πιο βασιλόφρων	-	meer koningsgezind
-	μπλε	πιο μπλε	-	blauwer

De deelwoorden van de tegenwoordige tijd passief op -όμενος, -ώμενος, -ούμενος en -άμενος en van de voltooide tijd (op -μένος) hebben nooit een vergrotende trap op -τερος. Dus: πιο κουρασμένος (vermoeider).

De superlatief wordt gevormd door één van beide comparatief vormen tussen het bepalend lidwoord en het zelfstandig naamwoord te plaatsen:

η πιο ομορφή γυναίκα	de mooiste vrouw
η ομορφότερη γυναίκα	de mooiste vrouw

Maar omdat de vorm van de overtreffende trap (superlatief) gelijk is aan de vorm van de vergrotende trap (comparatief), is zonder context niet duidelijk wat de betekenis is.

η πιο ομορφή γυναίκα	de mooiste vrouw	of	de mooiere vrouw
η ομορφότερη γυναίκα	de mooiste vrouw	of	de mooiere vrouw

Het Grieks heeft de vorm op -τατος om de elatief uit te drukken. De elatief (de verheffende trap) is een constructie die een zeer hoge of zelfs de hoogste graad van een bepaalde kwaliteit of eigenschap uitdrukt. Om in het Nederlands de elatief van een bijvoeglijk naamwoord weer te geven gebruikt men bijwoorden van graad: 'zeer', 'erg', 'bijzonder', 'uiterst' etc. Bijvoorbeeld: ακριβότατος (heel erg duur), ωραιότατος (geweldig mooi), νοστιμότατος (ontzettend lekker), ευγενέστατος (uiterst beleefd), δημοφιλέστατος (waanzinnig populair) etc.

Over het algemeen kan de elatief op -τατος alleen gevormd worden van bijvoeglijke naamwoorden die ook een comparatief op -τερος hebben.

De elatief kan dikwijls een ironische bijbetekenis hebben omdat de vorm nogal pompeus klinkt. Bijvoorbeeld: φιλικότατος (heel erg vriendelijk, maar ook: akelig vriendelijk), είμαι ετοιμότατος (letterlijk: ik ben zeer gereed, maar ook: ik kan niet wachten), ελληνικότατος (door en door Grieks).

Onregelmatige vormen van de vergrotende en overtreffende trap.

op basis van
bijvoeglijk naamwoord		απλός	eenvoudig	απλούστερος	simpeler	απλούστατος	uiterst simpel
		κακός	slecht	χειρότερος	erger	χειριστός κάκιστος	ergst zeer verdorven
		καλός	mooi	καλύτερος	beter	άριστος	uitmuntend
		λίγος	weinig	λιγότερος	minder	ελάχιστος	miniem
		μεγάλος	groot	μεγαλύτερος	groter	μέγιστος	gigantisch
		πολύς	veel	περισσότερος	meer	- ,πλείστος 1)
		πρώτος	eerst	πρωτύτερος	eerder	-
		-		-		αιδεσιμότατος	weleerwaard
bijwoord		άνω (=πάνω)	hoog	ανώτερος	hoger	ανώτατος	hoogst
		*άπω	ver	απώτερος	verder	απώτατος	verst
		εγγύς (=κοντά)	dichtbij	εγγύτερος	dichter bij	εγγύτατος	dichtst bij
		*ένδον (=μέσα)	van binnen, diep	ενδότερος	meer van binnen, dieper	ενδότατος	binnenst, diepst
		έξω	buiten	(εξώτερος)		-
		*έσω (=μέσα)	binnen	(εσώτερος)	meer binnen	-
		κάτω	laag	κατώτερος	lager	κατώτατος	laagst
		πλήσιον (=κοντά)	dichtbij	πλησιέστερος	dichterbij	πλησιέστατος	dichtstbij
voorzetsel		μετά	na	μεταγενέστερος	later	-
		προ (=πριν)	voor	πρότερος προγενέστερος	eerder	-
		υπέρ	boven	(υπέρτερος)	hoger	υπέρτατος	hoogst
werkwoord		προτιμώ	de voorkeur geven	προτιμότερος	verkieslijker	-
-				μεταγενέστερος	later (geboren of ontstaan)
				προγενέστερος	eerder (geboren of ontstaan)
				ελάσσων	kleiner, van minder belang
				μείζων	groter, van meer belang

¹) alleen in vaste combinaties. Bijvoorbeeld: κατά το πλείστον (meerendeels).

In plaats van καλύτερα kan ook κάλλιο gebruikt worden:

κάλλιο αργά, παρά ποτέ.

beter laat dan nooit

In plaats van ζεστότερος (warmer) gebruikt men liever θερμότερος.

Nb. Ook van bijwoorden kan in een aantal gevallen een vergrotende trap en/of overtreffende trap gevormd worden.

* een asterisk voor een woord betekent dat dat woord geen bestaand(e) woord(svorm) is, of slechts zeer zelden, of alleen in speciale idiomatische uitdrukkingen wordt gebruikt (waarbij in het Nederlands vaak voor een ander bijvoeglijk naamwoord wordt gekozen).