Telwoorden
Telwoorden drukken een getal, hoeveelheid of een volgorde uit. Behalve bij het rekenen spelen ze een belangrijke rol bij het benoemen van tijden, data en percentages.
Men onderscheidt hoofdtelwoorden (één, twee, drie etc.) en rangtelwoorden (eerste, tweede, derde, etc).
Een andere indeling van de telwoorden is de verdeling in bepaalde telwoorden en onbepaalde telwoorden.
Met de bepaalde telwoorden kan men tellen, nummeren en de getelde objecten ordenen (één, tweede etc., beide, ander).
De onbepaalde telwoorden geven een onbepaald aantal of niet nader bepaalde hoeveelheid aan (enkel, menig, enig, genoeg, sommige, verscheidene, verschillende, wat, veel, weinig, alle, middelste, laatste, hoeveelste, zoveelste) **).
Aanduidingen als dozijn en gros worden tot de zelfstandige naamwoorden gerekend.
De hoofdtelwoorden vallen
uiteen in
gehele getallen (1, 2, 3 etc.) en
gebroken getallen
(bijvoorbeeld 1/6, 2/7, 4 2/5 ed).
Bij de gebroken getallen nemen de
stambreuken (1/2, 1/3, 1/4, 1/5 etc.) een speciale
plaats in.
Getallen kunnen in het Grieks ook weergegeven worden door letters. Om aan te geven dat een lettercombinatie moet worden opgevat als een getal, plaatst men een accentteken na de getalsaanduiding (althans voor zover het getallen betreft onder de 1000). Voor getallen die groter zijn dan 1000, plaatst men voor het eerste cijfer ook een accentteken in subscript.
In het Grieks is, net als in het Nederlands, het aantal elementaire telwoorden beperkt. Alle andere worden daaruit afgeleid of samengesteld:
| 0 | μηδέν *) | μηδενικός | 10 | ι' | δέκα | δέκατος | ||
| 1 | ένα *) | α' | πρώτος | 11 | ια' | έντεκα | ενδέκατος | |
| 2 | δύο/δυο | β' | δεύτερος 1) | 12 | ιβ' | δώδεκα | δωδέκατος | |
| 3 | τρία *) | γ' | τρίτος | 13 | ιγ' | δεκατρία *) | δέκατος τρίτος | |
| 4 | τέσσερα *) | δ' | τέταρτος 1) | 14 | ιδ' | δεκατέσσερα *) | δέκατος τέταρτος | |
| 5 | πέντε | ε' | πέμπτος | 15 | ιε' | δεκαπέντε | δέκατος πέμπτος | |
| 6 | έξι | ς/στ' | έκτος 2) | 16 | ιστ' | δεκαέξι/δεκάξι | δέκατος έκτος | |
| 7 | εφτά/επτά | ζ' | έβδομος | 17 | ιζ' | δεκαεφτά/δεκαεπτά | δέκατος έβδομος | |
| 8 | οχτώ/οκτώ | η' | όγδοος | 18 | ιη' | δεκαοχτώ/δεκαοκτώ | δέκατος όγδοος | |
| 9 | εννιά/εννέα | θ' | ένατος | 19 | ιθ' | δεκαεννιά/δεκαεννέα | δέκατος ένατος |
1) Let op het verschil in klemtoon in Δευτέρα (maandag) en Τετάρτη (woensdag).
2) De officiële naam van het symbool ς is στίγμα. De ς is ooit voortgekomen uit een aaneenschrijven van de letters σ en τ.
| 20 | κ' | είκοσι | εικοστός | 90 | ϟ | ενενήντα | ενενηκοστός | |
| 21 | κα' | είκοσι ένα *) | εικοστός πρώτος | 100 | ρ' | εκατό/εκατόν | εκατοτοστός | |
| 30 | λ' | τριάντα | τριακοστός | 101 | ρα' | εκατόν ένα *) | εκατοστός πρώτος | |
| 40 | μ' | σαράντα | τεσσερακοστός | 200 | σ' | διακόσια *) | διακοσιοστός | |
| 50 | ν' | πενήντα | πεντηκοστός | 300 | τ' | τριακόσια *) | τριακοσιοστός | |
| 60 | ξ' | εξήντα | εξηκοστός | 400 | υ' | τετρακόσια *) | τετρεκοσιοστός | |
| 70 | ο' | εβδομήντα | εβδομηκοστός | 500 | φ' | πεντακόσια *) | πεντακοσιοστός | |
| 80 | π' | ογδόντα | ογδοηκοστός | 600 | χ' | εξακόσια *) | εξακοσιοστός |
| 700 | ψ' | εφτακόσια/επτακόσια *) | επτακοσιοστός/εφτακοσιοστός |
| 800 | ω' | οχτακόσια/οκτακόσια *) | οχτακοσιοστός/οκτοκοσιοστός |
| 900 | ϡ | εννιακόσια *) | εννιακοσιοστός |
| 1.000 | ,α | χίλια *) | χιλιοστός |
| 2.000 | ,β | δύο χιλιάδες *) | δισχιλιοστός |
| 10.000 | ,ι | δέκα χιλιάδες *) | δεκακισχιλιοστός |
| 100.000 | ,ρ | εκατό χιλιάδες *) | εκατοντακισχιλιοστός |
| 1.000.000, 1 miljoen | εκατομμύριο *) | εκατομμυριστός | |
| 1.000.000.000, 1 miljard | δισεκατομμύριο *) | δισεκατομμυριστός |
*) Deze hoofdtelwoorden worden verbogen.
Nb. het woord χιλιάδες is vrouwelijk.
Bij het tellen wordt de onzijdige vorm gebruikt. Dus:
η σελίδα τέσσερα - bladzijde vier.
Wanneer deze telwoorden vóór een zelfstandig naamwoord worden
gebruikt, worden ze overeenkomstig het zelfstandige naamwoord
verbogen.
| 0 | 1 | 3 | 4 | |||||||||||
| ev | mv ') | ev | mv | mv | ||||||||||
| m/v/o | m/v/o | mann | vr | onz | mann | vr | onz | mann | vr | onz | ||||
| nom | μηδέν | μηδενικά | ένας | μία/μια | ένα | τρεις | τρεις | τρία | τέσσερις | τέσσερις | τέσσερα | |||
| gen | μηδενός | μηδενικών | ενός | μίας/μιας | ενός | τριών | τριών | τριών | τεσσάρων | τεσσάρων | τεσσάρων | |||
| acc | μηδέν | μηδενικά | ενά(ν) | μία/μια | ένα | τρεις | τρεις | τρία | τέσσερις | τέσσερις | τέσσερα | |||
De honderdtallen (behalve 100 zelf) en het getal 1000 worden
verbogen als
άγριος.
De verdere duizendtallen, 1.000.000 etc. worden alleen verbogen in
naamval omdat het zelfstandige naamwoorden zijn.
Wanneer de telwoorden als zelfstandig naamwoord worden gebruikt,
wordt de onzijdige vorm gebruikt:
- vier nullen: τέσσερα
μηδενικά
- twee enen: δυο ένα
- drie drieën: τρία τρία
- drie vieren: τρία τέσσερα
') Voor het meervoud van το μηδέν wordt het meervoud van το μηδενικό gebruikt, dat dezelfde betekenis heeft.
| één | duizend | miljoen | |||||
| duizend | mv | ev | mv | ||||
| nom | χίλιοι | χιλιάδες | εκατομμύριο | εκατομμύρια | |||
| gen | χιλίων | χιλιάδων | εκατομμυρίου | εκατομμυρίων | |||
| acc | χίλιους | χιλιάδες | εκατομμύριο | εκατομμύρια | |||
De rangtelwoorden worden verbogen als καλός.
Voorbeelden.
| 19ος | 19e |
| 20ός | 20ste |
| ο Γεώργιος Β' | George II/ de tweede |
| κεφαλαίο Δ' | hoofdstuk 4 |
| τον ΙΘ'/ ιθ' αιώνα | in de 19e eeuw |
**) Nb. Lauxterman benoemt deze als onbepaalde voornaamwoorden.
Nb. Hoewel het telwoord δυο officieel niet wordt verbogen, kan men toch een vorm als δυανός aantreffen (naar analagie van ποιανός):
οι ιδέες των δυονών μας - de ideeën van ons tweeën
Nb. Kloktijden, data en jaartallen worden in de syntaxis besproken.