Mannelijke zelfstandige naamwoorden op -ος
| O17 | O18 | O19 | O20 | O20a | |||
| ev | nom. | ο | αδερφός | δρόμος | άνθρωπος | καλόγερος | υπόκοσμος |
| gen. | του | αδερφού | δρόμου | ανθρώπου | καλόγερου | υπόκοσμου υποκόσμου |
|
| acc. | τον | αδερφό | δρόμο | άνθρωπο | καλόγερο | υπόκοσμο | |
| voc. | αδερφέ | δρόμε | άνθρωπε | καλόγερε | υπόκοσμο | ||
| mv | nom. | οι | αδερφοί | δρόμοι | άνθρωποι | καλόγεροι | υπόκοσμοι |
| gen. | των | αδερφών | δρόμων | ανθρώπων | καλόγερων | υπόκοσμων υποκόσμων |
|
| acc. | τους | αδερφούς | δρόμους | ανθρώπους | καλόγερους | υπόκοσμους υποκόσμους |
|
| voc, | αδερφοί | δρόμοι | άνθρωποι | καλόγεροι | υπόκοσμοι | ||
| broer | weg | mens | monnik | onderwereld | |||
| ') | 502 | 384 | 183 | 75 | 81 |
Zoals αδερφός gaan heel veel zelfstandige
naamwoorden.
Bijvoorbeeld:
| ύπνος | slaap | καιρός | tijd | |
| ανιψιός | neef | γιος | zoon | |
| φόβος | angst | ποταμός | rivier | |
| γάτος | kat | σκοπός | doel | |
| χώρος | ruimte | γιαλός | kust | |
| γάμος | huwelijk | |||
| δρόμος | weg | |||
| νόμος | wet |
Zoals άνθρωπος gaan onder meer:
| διάδρομος | gang |
| πόλεμος | oorlog |
| Σεπτέμβριος | september en de ander maanden |
| δήμαρχος | burgemeester |
| θόρυβος | lawaai |
| κίνδυνος | gevaar |
Zoals καλόγερος gaan onder meer:
| πονοκέφαλος | hoofdpijn |
| χωματόδρομος | zandweg |
| γάιδαρος | ezel |
Nb1. De klemtoonverschuiving bij
bijvoeglijke naamwoorden die als zelfstandig
naamwoord worden gebruikt, komt niet voor bij de bijvoeglijke
naamwoorden zelf:
ο πλούσιος (de rijke),
του πλουσίου (van de rijke), των πλουσίων (van de rijken).
Nb2. Bij de zelfstandige naamwoorden die
afgeleid zijn van een voltooid deelwoord, treedt soms wel (κατηγορούμενος
- verdachte) en soms niet (γκόμενος -
vrijer) klemtoonverschuiving op. Soms
ook komen beide vormen voor (διανοούμενος - intellectueel).
Nb3. In prinicipe treedt er geen
klemtoonverschuiving op bij:
-
samengestelde zelfstandig
naamwoorden op -ος,
zoals bijvoorbeeld bij λαχανόκηπος (moestuin),
ανεμόμυλος (windmolen);
- volkse woorden, zoals bijvoorbeeld bij ?
Nb4. Bij sommige woorden is de spreker vrij om wel of niet
klemtoonverschuiving toe te passen. Bijvoorbeeld: ο
γάιδαρος (de ezel), του γαϊδάρου
of
του γάιδαρου (van de ezel). De keuze tussen de beide opties is een kwestie van stijl.
Sommige twee-lettergrepige eigennamen met het accent op de voorlaatste lettergreep hebben de
vocativus niet op -ε (Παύλε, Φίλε, Κύρε), maar op -ο: Νίκο, Μάρκο, Χρήστο, Πέτρο, Γιώργο.
Zo hebben ook sommige drie-lettergrepige eigennamen met het accent op de voorvoorlaatste lettergreep de vocativus niet op
-ε (Αλέξανδρε, Στέφανε, Άγγελε, Μαρκόπουλε) maar op -ο: Ηρακλείδιο, Αριστείδιο, Ευριπίδιο.
Overigens wordt in de praktijk ook vaak de nominativus gebruikt om iemand te roepen: Πέτρος! Μιχάλης! Βασιλειάδης!
Nb. Een behoorlijk aantal mannelijke zelfstandige woorden op -ος worden ook als vrouwelijk zelfstandig naamwoord gebruikt (zonder veranderingen in de verbuiging). Het gaat dan bijna altijd over beroepen, bijvoorbeeld: συνήγορος (advocaat), νευρολόγος (neuroloog).
Zie ook:
- vrouwelijke zelfstandige
naamwoorden op -ος
- onzijdige zelfstandige
naamwoorden op -ος
Enkele mannelijke zelfstandige naamwoorden op -ος hebben een onzijdige variant in de nominativus en accusativus meervoud.
Soms heeft deze een andere betekenis.
| ο δεσμός | de relatie | οι δεσμοί τα δεσμά |
de relaties de boeien |
O17o |
| ο καπνός |
de rook de tabak |
οι καπνοί τα καπνά |
de rook de tabak |
O17o |
| ο σκελετός |
het geraamte het raamwerk |
οι σκελετοί τα σκελετά |
de geraamtes het frame |
O17o |
| ο σταθμός | het station | οι σταθμοί τα σταθμά |
de stations de gewichten |
O17o |
| ο λαιμός | de hals | οι λαιμοί τα λαιμά |
de halzen de keelpijn |
O17o |
| ο λόγος |
de reden het woord |
οι λόγοι τα λόγια |
de
redenen de woorden |
O18o1 |
| ο βράχος | de rots | οι βράχοι τα βράχια |
de rotsen | O18o1 |
| ο χρόνος |
de tijd het jaar |
οι χρόνοι τα χρόνια |
de tijden de jaren |
O18o2 |
| ο πλούτος | de rijkdom |
- τα πλούτη |
- de rijkdommen |
O18o3 |
πόσων χρονών είσαι; - hoe oud ben je?.
Nb2. De genitivus meervoud van δεσμός is δεσμών.
Zie ook de vrouwelijke zelfstandige naamwoorden op -ος.
Zie ook de onzijdige zelfstandige naamwoorden op -ος.
') Aantallen zijn gebaseerd op ruim 9000 zelfstandige naamwoorden in woordenlijstnieuwgrieks. De categorie-indeling is gebaseerd op Prisma woordenboek Nieuwgrieks.