Woordvolgorde
De woordvolgorde in de Giekse hoofdzin is opvallend vrij.
In een neutrale zin heeft de volgorde onderwerp -
werkwoord - lijdend voorwerp - meewerkend voorwerp echter wel de
voorkeur.
| ο Κώστας δίνει το βιβλίο στην Άννα. | Kostas geeft het boek aan Anna. |
Ontkenning
De ontkenning staat altijd direct vóór het werkwoord tenzij het lijdend voorwerp en/of het meewerkend voorwerp bestaat uit een zwakke vorm van het persoonlijk voornaamwoord. In dat geval staan deze tussen het onderwerp en het werkwoord.
| ο γιατρός δεν βλέπει την Πόπη. | de arts ziet Popi niet. |
Omkering volgorde onderwerp - werkwoord
In het Nederlands moet de volgorde van werkwoord en onderwerp
omgekeerd worden indien de zin niet met het onderwerp begint (Jan
gaat naar huis - vandaag gaat Jan naar huis). of als het een (onderschikkende) bijzin betreft
(Jan gaat naar huis wanneer het donker is - het is al donker wanneer Jan naar huis gaat).
Deze omkering is in het Grieks mogelijk, maar niet verplicht:
| ο Γιάννης πηγαίνει στο σπίτι. | Giannis gaat naar huis. |
| σήμερα ο Γιάννης πηγαίνει στο σπίτι. | vandaag gaat Giannis naar huis. |
| σήμερα πηγαίνει ο Γιάννης στο σπίτι. | vandaag gaat Giannis naar huis. |
Zwak persoonlijk voornaamwoord
Zwakke persoonlijke voornaamwoorden με, μου, τον, τα etc. staan onmiddellijk voor het werkwoord:
| με συγχωρείτε. | neemt u me niet kwalijk. |
| δε μου λέτε. | zegt u eens vertelt u eens. |
| τα βλέπω. | is zie ze (/de dingen). |
Gebiedende wijs
Behalve bij de gebiedende wijs, dan staan ze achter het werkwoord.
Nb. In de gebiedende wijs enkelvoud ontstaat er een hulpaccent. Dit gaat dan vaak weer gepaard met weglating van de ε (apocope) en soms ook met omkering van de gebruikelijke volgorde: meewerkend voorwerp - lijdend voorwerp.
| διάβασέ μου το. | lees het me voor (lees me het voor). |
| φέρε μού το. | breng het me (breng me het). |
| φέρ' το μου. | breng het me (breng me het). |
| δώσ' του το. | geef het hem. |
Het voegwoord να
Tussen het voegwoord να en het werkwoord kan alleen een ontkenning en/of één of twee zwakke persoonlijke voornaamwoord(en) staan.
Dit heeft tot gevolg dat het onderwerp vóór het voegwoord να kan komen te staan. ***.
Voor de volgende soorten zinnen worden er wel bijzondere eisen
aan de woordvolgorde gesteld:
- vraagzinnen
- zinnen met nadruk
- zinnen met het werkwoord in de toekomende tijd.
Werk in uitvoering
Nog uit te werken:
- volgorde in combinatie met tegenwoordig deelwoord
Indien een zelfstandig naamwoord vergezeld gaat van een bijvoeglijk naamwoord dan staat het bijvoeglijk naamwoord over het algemeen vóór het zelfstandig naamwoord. Plaatsing achter het zelfstandig naamwoord is ook mogelijk. ')
Indien een zelfstandig naamwoord voorafgegaan wordt door een bijvoeglijk naamwoord dan wordt een eventueel bezittelijk voornaamwoord vaak direct achter het bijvoeglijk naamwoord geplaatst. Dit kan echter niet in het geval van een lexicale collocatie.
Een bijzonder rol spelen de woorden 'heel', 'geheel', 'al' en 'alle'. Deze bijvoeglijke naamwoorden (sommigen benoemen deze als onbepaald voornaamwoord of onbepaald telwoord) kunnen zels vóór het lidwoord staan; de eerste drie zowel in het Nederlands als in het Grieks, de vierde alleen in het Grieks):
όλη την μέρα - heel de dag.
Gebiedende wijs met zwakke persoonlijk voornaamwoorden eventueel met ontkenning; volgorde: ontkenning, meewerkend voorwerp, lijdend voorwerp
') In het Nederlands bestaat een situatie waarbij het erop lijkt dat het bijvoeglijk naamwoord achter het zelfstandig naamwoord staat:
het was een prachtige dag, de hemel blauw, de weiden groen. Weliswaar zijn 'blauw' en 'groen' bijvoeglijke voornaamwoorden,
maar het zijn in ieder geval geen gewone bijvoeglijke bepalingen. Zij vormen als zinsdeel een bepaling van gesteldheid bij 'hemel' resp. 'weiden'.
In het Grieks is het niet anders en daarom zullen ze in geslacht en getal overeenstemmen met het zelfstandig naamwoord waar ze bijhoren.