fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//MorfWerw/MorfWerw3VervVerv>


Werkwoorden vervoegen vervolg

 

Gebiedende wijs

Net als het Nederlands kent het Grieks een gebiedende wijs enkelvoud en een gebiedende wijs meervoud. De gebiedende wijs in het Grieks kan echter ook nog vervoegd worden wat betreft aspect (1e of 2e stam) en wat betreft vorm (actief of passief).
Van de acht combinatie-mogelijkheden die dat biedt, komt de gebiedende wijs enkelvoud passief van de 1e stam niet voor.
Merk op dat de stam van gebiedende wijs enkelvoud van de tweede stam passief op σ eindigt (en niet op θ).
Dit leidt tot de volgende mogelijkheden.

    gebiedende wijs
πληρώνω   actief     passief
    1e stam 2e stam     1e stam 2e stam
betaal ev πλήρωνε πλήρωσε   word betaald ') - πληρώσου
betaalt mv πληρώνετε πληρώσετε   wordt betaald ") πληρώνεστε πληρωθείτε

') deze vorm kent voor dit werkwoord eigenlijk geen passende vertaling.
") idem, bovendien is het onderscheid tussen enkelvoud en meervoud in het Nederlands niet te maken.


Toekomende tijd

De toekomende tijd wordt in het Grieks gemaakt door het partikel θα toe te voegen. Na het partikel θα volgen vormen die gelijk zijn aan de vormen van de aanvoegende wijs. Wel wordt de toekomende tijd nog vervoegd naar aspect (1e of 2e stam) en naar vorm (actief en passief). Tenslotte kan de toekomende tijd nog voltooid of onvoltooid en tegenwoordig of verleden zijn.
Dit leidt voor de onvoltooid toekomende tijden tot de volgende mogelijkheden.

πληρώνω   onvoltooid toekomende tijd
betalen   actief passief
    1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
onvoltooid
tegenwoordig
toekomende tijd
o.t.t.t. θα πληρώνω θα πληρώσω θα πληρώνομαι θα πληρωθώ
  ik zalbetalen
(voordurend)
ik zalbetalen
(eenmalig)
ik zal betaald worden
(voortdurend)
ik zalbetaald worden
(eenmalig)
onvoltooid verleden
toekomende tijd
o.v.t.t. θα πλήρωνα - θα πληρωνόμουν -
  ik zou betalen   ik zou betaald worden  

De onvoltooid verleden toekomende tijd (o.v.t.t., θα + paratatikos) wordt in het Grieks niet als een tijd (morfologisch) benoemd maar als een wijze (syntactisch), namelijk: ο υποθετικός λόγος, de veronderstellende wijze.


Voltooide tijden

De voltooide tijden (voltooid tegenwoordige tijd, voltooid verleden tijd, voltooid tegenwoordig toekomende tijd) worden net als in het Nederlands, alle gevormd met behulp van het hulpwerkwoord έχω (hebben), waarbij de voltooid tegenwoordig toekomende tijd met het partikel θα gevormd wordt (waar het Nederlands het hulpwerkwoord 'zullen' gebruikt).
In principe worden de voltooide tijden nog vervoegd naar aspect (1e en 2e stam) en wijs (aantonende en aanvoegende wijs), maar aangezien het werkwoord έχω geen aparte vormen voor deze vormen heeft, zijn de verschillen niet waarneembaar. Men kan ook zeggen dat de voltooide tijden alleen de 1e stam van de aantonende wijs kent.
Waar het Nederlands een voltooid deelwoord gebruikt het Grieks een vorm die απαρέμφατο (aparemfato) heet. Deze term wordt wel vertaald met 'infinitief', maar dit is een vlag die de lading absoluut niet dekt: de vorm is in ieder geval niet te gebruiken op plaatsen waar het Nederlands de infinitief gebruikt. De overeenstemming is hoogstens dat het een onveranderlijke vorm betreft die geen aanduiding van persoon of getal bevat.
Wel worden de voltooide tijden vervoegd naar vorm (actief en passief). Dit onderscheid wordt niet gemaakt in het hulpwerkwoord (έχω, hebben, kent geen passieve vormen), maar in de aparemfato.
Dit leidt voor de voltooide tijden tot de volgende mogelijkheden.

actief

passief
voltooid verleden tijd voltooid tegenwoordige tijd voltooid tegenwoordig toekomende tijd voltooid verleden toekomende tijd voltooid verleden tijd voltooid tegenwoordige tijd voltooid tegenwoordig toekomende tijd voltooid verleden toekomende tijd

v.v.t.

v.t.t. v.t.t.t.

v.v.t.t.

v.v.t.

v.t.t. v.t.t.t.

v.v.t.t.

είχα πληρώσει έχω πληρώσει θα έχω πληρώσει θα είχα πληρώσει είχα πληρωθεί έχω πληρωθεί θα έχω πληρωθεί θα είχα πληρωθεί
ik had betaald ik heb betaald ik zal betaald hebben ik zal betaald hebben ik was betaald ik ben betaald ik zal betaald zijn ik zou betaald zijn

Nb. Waar in het Nederlands de voltooid tegenwoordige tijd wordt gebruikt, wordt in het Grieks vaak de aoristos gebruikt:

από αύριο δε θα αργώ στη δουλειά μου, γιατί αγόρασα αυτοκίνητο. vanaf morgen zal ik niet meer te laat op mijn werk komen, omdat ik een auto heb gekocht.

De voltooid verleden toekomende tijd (v.v.t.t., θα + είχα + aparemfato) wordt in het Grieks niet als een tijd (morfologisch) benoemd maar als een wijze (syntactisch), namelijk: υποθετικός λόγος, de veronderstellende wijze.

 


Deelwoorden

Net als het Nederlands kent het Grieks een tegenwoordig ofwel onvoltooid deelwoord en een verleden ofwel voltooid deelwoord.
Omdat het Grieks twee vormen voor het werkwoord kent (actief en passief) heeft het ook twee vormen voor het tegenwoordig deelwoord: een tegenwoordig deelwoord actief en een tegenwoordig deelwoord passief.
Van het verleden deelwoord bestaat alleen een passieve vorm (vergelijkbaar met het Nederlands).

De passieve deelwoorden kunnen ook als bijvoeglijk naamwoord gebruikt worden.
Het tegenwoordig deelwoord komt voornamelijk voor als naamwoordelijk deel van het gezegde.
Het tegenwoordig deelwoord actief wordt echter niet verbogen.
Het tegenwoordig deelwoord passief en het voltooid deelwoord worden verbogen als καλός.

Het accent van het voltooid deelwoord passief ligt altijd op de een na laatste lettergreep.
Het accent van het tegenwoordig deelwoord passief ligt altijd op de twee na laatste lettergreep.
Het tegenwoordig deelwoord actief eindigt altijd op -όντας of -ώντας.

Het tegenwoordig deelwoord passief komt niet veel voor en veel werkwoorden hebben het überhaupt niet. Als een werkwoord een tegenwoordig deelwoord passief heeft, is de betekenis vaak actief.

πληρώνω   actief   passief
betalen   tegenwoordig deelwoord   tegenwoordig deelwoord voltooid deelwoord
    betalend πληρώνοντας    vliegend ') πετάμενος ') betaald πληρωμένος

') Omdat het werkwoord πληρώνω geen tegenwoordig deelwoord passief heeft, is als voorbeeld gekozen voor een werk πετώ (vliegen).

Bij sommige werkwoorden kunnen de passieve voltooide tijden ook gevormd worden met het passieve voltooid deelwoord en het werkwoord είμαι (zijn):

έχω πληρωθεί ik ben betaald είμαι πληρωμένος
είχα πληρωθεί ik wasbetaald ήμουν πληρωμένος
θα έχω πληρωθεί ik zal betaald zijn θα είμαι πληρωμένος

Zie ook: het voltooid deelwoord als naamwoordelijk deel van het gezegde.

Nb. Naast de vorm op -ντας komt ook de verouderde vorm op -ων nog voor:
γελών (lachend), πλησιάζων (naderend).


Stamtijden

Dit totaal overzicht voor πληρώνω is dan:

πληρώνω betalen actief passief
    1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
aantonende wijs tegenwoordige tijd πληρώνω πληρώνομαι
aantonende wijs onvoltooid verleden tijd πλήρωνα πλήρωσα πληρωνόμουν πληρώθηκα
aanvoegende wijs   πληρώνω πληρώσω πληρώνομαι πληρωθώ
aantonende wijs toekomende tijd θα πληρώνω θα πληρώσω θα πληρώνομαι θα πληρωθώ
bevelende wijs enkelvoud πλήρωνε πλήρωσε - πληρώσου
bevelende wijs meervoud πληρώνετε πληρώστε πληρώνεστε πληρωθείτε
voltooid tegenwoordige tijd έχω πληρώσει έχω πληρωθεί
voltooid verleden tijd είχα πληρώσει είχα πληρωθεί
voltooid toekomende tijd θα έχω πληρώσει θα έχω πληρωθεί
tegenwoordig/onvoltooid deelwoord πληρώνοντας -
verleden/voltooid deelwoord - πληρωμένος

 

 

 

 

 

© Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 

.



 
  
 

Betekenis:
Semantiek

l

Zin:
Syntaxis

l

Woord:
Morfologie

l

Letter:
Alfabet

l

Klank:
Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+



Overzicht indeling werkwoorden


1e stam, 1e conjugatie,
actief en passief
  κρύβω, -ομαι verbergen
  ανοίγω, -ομαι openen
  διαβάζω, -ομαι lezen
  πείθω, -ομαι overtuigen
  χάνω, -ομαι verliezen
  ακούω, -γομαι horen
1e stam, 2e conjugatie,
actief en passief
A1 αγαπώ, -ιέμαι beminnen
A2 αντανακλώ, -ούμαι beschouwen
B θεωρώ, -ούμαι beschouwen
C πληρώ, -ούμαι voldoen aan
2e stam, 1e conjugatie, actief
  κρύψω verbergen
  ανοίξω openen
  διαβάσω lezen
  πείσω overtuigen
  πληρώσω betalen
  ακούσω horen
2e stam, 1e conjugatie, passief
  κρυφτώ verbergen
  ανοιχτώ openen
  διαβαστώ omhelzen
  πειστώ overtuigen
  πληρωστώ betalen
  ακουστώ horen
2e stam, 2e conjugatie, actief
A1 αγαπήσω beminnen
A2 αντανακλάσω weerkaatsen
B θεωρήσω beschouwen
2e stam, 2e conjugatie, passief
A1 αγαπηθώ beminnen
A2 αντανακλαστώ weerkaatsen
B θεωρηθώ beschouwen
D λυπηθώ spijt hebben